Renkum: landbouwakker moet wijken voor zonne-akker
Gemeente Renkum wil 40 voetbalvelden met zonnepanelen
De gemeente Renkum is voornemens om op landbouwgrond, gelegen in een natuurgebied, een zonnepark te realiseren met de omvang van 20 ha, of wel 40 voetbalvelden. Het geplande park ‘De Zonnehoeve’ bevindt zich tussen de Doorwerthse Heide en de Heelsumse Golfclub in de Gelderse gemeente Renkum.
Landbouw wijkt voor energie-opwekking
De opgewekte energie, als de zon schijnt, bedraagt 16 MWp, goed voor 5.000 woningen. Met ‘MWp’ wordt bedoeld MW onder optimale omstandigheden. Het zal duidelijk zijn dat dat alleen geldt indien het veld storingsvrij werkt, de zonnepanelen schoon zijn en de zon zonder beperkingen schijnt. De panelen draaien volgens de ontwerpers met de zon mee om zo een hoger rendement te halen.
Met de voorgenomen aanleg zet de trend zich door dat voedselproductie wordt ingeruild voor de opwekking van weersafhankelijke energie, in dit geval zonne-energie. De initiatiefnemers, Vallei Energie, stellen dat het terrein zo wordt ingericht “dat het past bij de natuurlijke omgeving en toegevoegde waarde heeft voor de natuur en de biodiversiteit.” Een belofte die moeilijk voor te stellen is als de bodem met zonnepanelen ter grootte van 40 voetbalvelden permanent in de schaduw terecht komt, regen maar deels de bodem bereikt en ook de aanleg en het onderhoud voor de nodige verstoring van de schaarse flora en fauna zal betekenen.
Een deel van het terrein (lichte rechthoek op de kaart) zal zo worden ingericht dat de boer met zijn traktor tussen de zonnepanelen door kan rijden om zijn gewas te oogsten.
Vallei Energie: “Met behulp van nieuwe technieken wordt de ruimte van het zonneveld ook gebruikt voor natuurontwikkeling en voor landbouwactiviteiten. De boer kan met zijn tractor tussen de panelen door om in brede stroken gewassen te verbouwen. Daarnaast loopt er ook een wandelpad door het zonneveld en biedt het recreatiemogelijkheden.”
Bewoners van de omliggende dorpen kunnen meedoen met de financiering en volgens een gemeentelijke woordvoerder “mee profiteren” van de opbrengsten. ValleiEnergie is slechts voor 50% eigenaar. Daarom zoekt de organisatie deelnemers uit inwoners van Renkum: “Iedere deelnemer wordt op deze manier een stukje eigenaar van het zonneveld.” Belangstellenden kunnen zich inschrijven om ‘Valleidelen’ van 50 euro te kopen met een rente van 4-8%.
'Burgers aan zet' willen lokale invloed
In veel landen zijn grote veranderingen gaande die de samenleving ingrijpend gaan veranderen. Hierbij blijft bijna geen sector ongemoeid: voedsel, energie, digitalisering, privacy, verkeer, natuur en ruimtelijke ordening. De meeste van deze grote plannen moeten lokaal, in gemeenten en provin…
Weerstand
In een open brief aan de leden van de gemeenteraad van Renkum stelt ‘Burgers aan zet’, een organisatie die een stem geeft aan de belangen van burgers/inwoners: “Voor zover deze fraaie benamingen (‘De Zonnehoeve’, red.) associaties oproepen met een geurig kruidig zonnebloemveld moeten wij u teleurstellen, want het ‘zonneveld’/de ‘Zonnehoeve’ heeft betrekking op de installatie van een heus industrieel elektromagnetisch veld waar geen bij meer vrijwillig wil zoemen.”
Met deze bloemrijke introductie van de brief willen de opstellers het rooskleurige beeld dat veelal van (grote oppervlakten) van zonnepanelen wordt geschetst corrigeren. Er is sprake van een industriële installatie, ondanks de gebezigde termen als ‘natuurinclusief’ of ‘goed voor de biodiversiteit’.
‘Burgers aan zet’ wil burgers én gemeenteraadsleden informeren over de steeds complexere zaken waarover raadsleden zich een mening moeten vormen. De opstellers: “De tijd dat de gemeenteraden zich bezighielden met de route van de bloemencorso is voorbij. De afstand tussen gemeenteraden en burgers is nooit zo groot geweest. Een kloof van tekorten aan communicatie, afstemming en ruggespraak die wij hopen te overbruggen.”
Versnelde procedure
De voorstanders van het vervangen van stabiele energie-opwekking door ‘traditionele’ brandstoffen als olie en gas, lijken haast te maken. De weerstand tegen de industrialisering van landschappen groeit, alsook de twijfel aan de veelbesproken ‘klimaatcrisis’. Vanuit Europa en Den Haag worden procedures dan ook aangepast om een deel van de procesvertragende weerstand bij de bevolking te omzeilen.
Morgen woensdag 14 mei moet de Renkumse raad zich beraden over de vraag of zij kiest voor een versnelde procedure door af te zien van bindend adviesrecht bij de omgevingsvergunningsprocedure.
Een van de bezwaren van ‘Burgers aan zet’ betreft het gekozen terrein voor de aanleg van het zonnepark. Het betreft hier landbouwgrond. Het Rijk heeft bepaald dat zonneparken op landbouw- en natuurgronden niet langer zijn toegestaan. Er zijn wel enkele uitzonderingen waaronder een situatie waarbij het zonneveld wordt gecombineerd met landbouw. Ook landbouwgronden die toch al in een proces zijn om een andere bestemming te krijgen, zijn vrij van dit verbod.
In het plan van Zonnehoeve wordt het zonnepark met landbouw ‘gecombineerd’. Toch is dat cosmetisch. Door de rijen zonnepanelen verder uit elkaar te zetten, kan er een tractor tussendoor rijden. Maar als de zonnepanelen op normale, korte, afstand zouden staan, zou er naast het zonneveld landbouwgrond vrijvallen. Dan is er weer geen sprake van een combinatie van landbouw en zonneveld, maar de respectievelijke oppervlakten blijven gelijk. De vraag is hoe überhaupt een industriële installatie met landbouw gecombineerd kan worden. Het is of of.
De prioriteitenladder
In de regeling van de overheid is bepaald dat onderstaande voorkeursvolgorde in acht moet worden genomen bij locatiekeuze van zonneparken:
Trede 1: Zonnepanelen op daken en gevels
Trede 2: Onbenutte terreinen in bebouwd gebied
Trede 3: Onbenutte terreinen in landelijk gebied
Trede 4: Landbouw- en natuurgronden
‘Burgers aan zet’ vraagt zich af of deze prioteitsladder in dit geval wel in voldoende mate is afgelopen. De eerste drie treden zijn volgens de opstellers niet of onvoldoende onderzocht.
De uitgekozen locatie wordt aan de ene kant begrensd door NNW bosgebied (natura 2000) en aan de andere kant door de Doorwerthse heide.
‘Burgers aan zet’: “We hebben het hier over een kwetsbaar gebied waarop nu een industrieel plan zal verrijzen als daar niet tegen opgetreden wordt.” Het park zal omheind worden en van camera’s op hoge palen worden voorzien.
De natuurstructuur van het gebied heeft volgens het in Amsterdam gevestigde adviesbureau ‘Smartland Landscape architecture’ verschillende niveaus van bescherming. “Natura2000, het Europese netwerk van belangrijke natuurgebieden, beschermt de Veluwe als geheel en rond het plangebied de heide en de belangrijkste boskernen en houtwallen. Aanvullend hierop beschermt de NNN of GNN de overige opgaande beplanting. Het overige buitengebied in de enclave is als Groene Ontwikkelingszone aangegeven.”
Dat uitgerekend hier een industrieel park wordt voorgenomen, wekt dan ook verbazing.
Biodiversiteit en landbouw kunnen goed samengaan
Dat landbouw en biodiversiteit beter samengaan dan voetbalvelden met zonnepanelen bewijst de Arnhems-Renkumse ondernemer Marcel van Silfhout. Oud-onderzoeksjournalist en nu als boer bebouwt hij een aantal akkers in de buitengebieden van Renkum.
In een reactie op de plannen laat hij Koers2030 weten begrip te hebben voor een Renkums wethouder die probeert te voldoen aan een energietransitie.
”Maar”, zo Van Silfhout, “in een vrijwel volledige natuur-en natura 2000 gemeente met nauwelijks nog landbouw, en een oer-geschiedenis van 7.000 jaar graanteelt, is dit een pijnlijke en funeste ontwikkeling.”
Van Silfhout waarschuwt dat bij brand een dergelijk zonnepark onblusbaar is en de glasscherven en ander giftig materiaal tot in de wijde omgeving, mogelijk wel tot 3 kilometer, verspreid zullen worden. Saneren van de bodem zal moeilijk zijn.
”Het is ook funest voor het bodemleven en ik geloof er geen snars van dat het op wat voor manier ook goed is voor de natuur. Er is niets zo lelijk in ons boerencultuurlandschap dan zonnepanelen en ook nog eens pal naast de heide.”
Het is volgens Silfhout alleen lucratief voor de eigenaar van de grond. Het is de vraag of deze zonne-energie wel stabiel genoeg is, er wordt dan ook massaal opgeroepen om voorlopig te stoppen met nog meer zonnepanelen, want het netwerk kan al die wiebelstroom niet aan. Van Silfhout noemt Spanje en Portugal als voorbeeld waarbij recentelijk de storing van historische proporties mogelijk verband lijkt te houden met de instabiele wind- en zonne-energie.
Van Silfhout: ”We zijn in de gemeente Renkum nu zowel onze voedselgronden als boerencultuurlandschap kwijt. Overal wordt verruigd en verschraald en dat in een pittoreske gemeente die ooit zo beroemd was vanwege de grote meesters en romantische landschaps schilderkunst: Koekoek; Bilders, Mauve; Jan Toorop; Antoon Markus, etcetera. Die draaien zich om in hun graf.”
”Het is een schande.”
Ondertussen meldt Vallei Energie, de initiatiefnemer van dit plan, dat hun andere plan voor een zonneveld langs de A12 bij Ede voorlopig is stopgezet. De reden is omdat zij de businesscase niet rond krijgen.
Lees ook:
Duurzame energie is dood
Inmiddels hebben Europese landen opgeteld al duizenden miljarden besteed aan wat de ‘energietransitie’ is gaan heten. We zouden met een te hoge CO2-uitstoot de aarde te veel opwarmen, een alom bestreden aanname. Het ‘verduurzamen’ van onze energieopwekking en -gebruik moet die uitstoot verminderen. Inmiddels is duidelijk da…